પૃથ્વી પર જન્મ લેનાર કોઈપણ જીવનું મ-રૂ-ત્યુ પણ નક્કી છે. દરેક મનુષ્યે કોઈને કોઈ સમયે દુનિયા છોડવી જ પડે છે. અગ્નિ સંસ્કારને હિંદુ ધર્મના મુખ્ય સંસ્કારોમાંથી એક માનવામાં આવે છે, જે સંપૂર્ણ વિધિઓ સાથે પૂર્ણ થાય છે. હિંદુ ધર્મમાં મ-રૂ-ત શરીરને અગ્નિમાં સમર્પિત કરવાની પરંપરા છે, એટલે કે મ-રૂ-ત્યુ પછી મ-રૂ-ત શરીરને બાળી નાખવામાં આવે છે. આ સાથે, અંતિમ સંસ્કારને લગતા નિયમો પણ છે, જેનું પાલન કરવું જરૂરી છે.
ગરુડ પુરાણમાં કેટલાક એવા કાયદાનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે જેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે સૂર્યાસ્ત પછી શા માટે વ્યક્તિનો અંતિમ સંસ્કાર કરવામાં આવતો નથી અને સાથે જ મ-રૂ-ત શરીરને એકલું કેમ છોડવામાં આવતું નથી.
સૂર્યાસ્ત પછી અંતિમ સંસ્કાર થતો નથી :
જો કોઈ વ્યક્તિ સૂર્યાસ્ત પછી મ-રૂ-ત્યુ-પા-મે છે, તો તેના અંતિમ સંસ્કાર બીજા દિવસે સવારે જ કરવામાં આવે છે. આ દરમિયાન, તેના શરીરને આખી રાત જમીન પર રાખવામાં આવે છે અને ચોક્કસપણે કોઈને કોઈ વ્યક્તિ તેની સાથે આખી રાત બેસી રહે છે. તેની પાછળનું કારણ ગરુડ પુરાણમાં આપવામાં આવ્યું છે. સૂર્યાસ્ત પછી કોઈનો અગ્નિસંસ્કાર કરવામાં આવે તો તે વ્યક્તિ અધોગતિ પામે છે અને તેને મોક્ષ નથી મળી શકતો. આવી આત્માનો પિશાચ અથવા અસુર યો-નિ-માં પુનર્જન્મ થાય છે.
અંતિમ સંસ્કાર માટે યોગ્ય સમયની પસંદગી પણ જરૂરી માનવામાં આવી છે. જો પંચક કાળ દરમિયાન કોઈનું મ-રૂ-ત્યુ-થા-ય-છે, તો તેના અંતિમ સંસ્કાર કાળ પૂરો થયા પછી જ કરવામાં આવે છે. આ દરમિયાન કોઈએ પંચક પૂરું ન થાય ત્યાં સુધી તેના દેહ સાથે બેસી રહેવું પડે છે.
જો પંચક કાળ દરમિયાન કોઈના અગ્નિસંસ્કાર કરવામાં આવે તો તે વ્યક્તિના પરિવારમાં અન્ય પાંચ લોકોનું પણ મ-રૂ-ત્યુ થઈ શકે છે. આ માટે એક ઉપાય પણ જણાવવામાં આવ્યો છે, જે મુજબ મ-રૂ-ત-દે-હની સાથે ચણાના લોટ અથવા સૂકા ઘાસના 5 પૂતળા બનાવીને તેનો પણ દરેક નિયમો સાથે અગ્નિસંસ્કાર કરવામાં આવે છે.
રાત્રે મ-રૂ-ત-દે-હ સાથે બેસવું કેમ જરૂરી છે?
આખી રાત મ-રૂ-ત-દે-હ સાથે બેસી રહેવા પાછળનું કારણ ગરુડ પુરાણમાં પણ જણાવવામાં આવ્યું છે. આ મુજબ, જો મ-રૂ-ત-દે-હને એકલું છોડી દેવામાં આવે છે, તો રાત્રે દુષ્ટ આત્મા તેમાં પ્રવેશ કરી શકે છે અને તે શરીર દ્વારા કોઈ ખરાબ કાર્ય કરી શકે છે. આ જ કારણ છે કે રાત્રે કોઈ વ્યક્તિ ચોક્કસપણે મ-રૂ-ત-દે-હની પાસે બેસે છે અને તે જગ્યાને સ્વચ્છ રાખે છે. આ સિવાય ત્યાં અગરબત્તી અથવા દીવો પ્રગટાવવામાં આવે છે જેથી કરીને અગ્નિના પવિત્ર પ્રકાશમાં મ-રૂ-ત-દે-હમાં કોઈ દુષ્ટ આત્મા પ્રવેશ ન કરી શકે.
આ સિવાય મ-રૂ-ત-દે-હને કોઈપણ પ્રકારના નુકસાનથી બચાવવા માટે પણ તેને એકલો છોડવામાં આવતો નથી. કૂતરો અથવા અન્ય કોઈ પ્રાણી જમીન પર રાખવામાં આવેલા મ-રૂ-ત-દે-હને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. જો કોઈ મ-રૂ-ત-દે-હ સાથે આવું થાય છે, તો તેને યમલોકમાં એવા જ કષ્ટ સહન કરવા પડી શકે છે.
હિંદુ ધર્મમાં એવી પણ માન્યતા છે કે મ-રૂ-ત-દે-હના અંતિમ સંસ્કાર તેના પુત્ર દ્વારા જ કરવામાં આવે છે. જો તેઓ તેમનાથી દૂર હોય, તો તેમના આવવા સુધી તેમની રાહ જોવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં ક્યારેક મ-રૂ-ત-દે-હને આખી રાત સાચવી રાખવો પડે છે. પુત્રના હાથે તેના અંતિમ સંસ્કાર કરવા પાછળ વિષે એવી માન્યતા છે કે અને તેના દ્વારા મ-રૂ-ત-કની આત્માને શાંતિ મળે છે. નહિ તો આત્મા પુનર્જન્મ કે મોક્ષની શોધમાં ભટકતી રહે છે.
(ડિસ્ક્લેમર : અહીં આપેલી માહિતી માત્ર માન્યતાઓ અને જાણકારીઓ પર આધારિત છે. અમે તેની પુષ્ટિ કરતા નથી. અત્રે એ ઉલ્લેખ કરવો જરૂરી છે કે અમે કોઈપણ પ્રકારની માન્યતા, જાણકારીને સમર્થન આપતા નથી.)
આ માહિતી ઝી ન્યુઝ અને અન્ય નેશનલ ન્યુઝ એજન્સીઓના ન્યુઝ આર્ટિકલ માંથી સંપાદન કરી લીધેલ છે.
