શું તમને ખબર છે ઘટોત્કચની માતા હિડિમ્બાનું મંદિર ક્યાં આવેલું છે અને તેનો ઈતિહાસ શું છે, અહીં જાણો તેના વિષે.
ભારતમાં ઘણા પ્રાચીન મંદિરો છે, જેની સાથે કોઈને કોઈ વિશેષ માન્યતાઓ જોડાયેલી છે. એવું જ એક મંદિર હિમાચલ પ્રદેશના મનાલીમાં પણ છે. આ મંદિર કોઈ દેવી-દેવતાનું નથી પરંતુ રાક્ષસીનું છે, પરંતુ અહીં તેમની પૂજા દેવી-દેવતાઓની જેમ જ કરવામાં આવે છે. આ મંદિર દેવી હિડિમ્બાનું છે.
હિડિમ્બાનું વર્ણન મહાભારતમાં જોવા મળે છે. તે રાક્ષસ કુળના હતા. તેમના લગ્ન પાંડુના પુત્ર ભીમ સાથે થયા હતા. ઘટોત્કચ તેમનો પુત્ર હતો. દેવી હિડિમ્બાને મનાલીની પ્રમુખ દેવી કહેવાય છે. મનાલીના ડુંગરી વન વિહારમાં આવેલું તેમનું મંદિર ખૂબ જ પ્રાચીન છે. દૂર દૂરથી લોકો અહીં દર્શન કરવા આવે છે.
હિડિમ્બા દેવીનું મંદિર ડુંગરી ગામમાં આવેલું છે. તેણીને ડુંગરી દેવી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ મંદિરમાં એક સમયે પ્રાણીઓની બ-લિ ચઢાવવામાં આવતી હતી પરંતુ હવે તે બંધ કરવામાં આવી છે. પરંતુ આજે પણ મંદિરની દિવાલો પર સેંકડો પ્રાણીઓના શિંગડા લટકેલા છે.
આ છે તેની સાથે જોડાયેલી કથા : હિડિમ્બા તેમના ભાઈ હિડિમ્બ સાથે જંગલમાં રહેતા હતા. જ્યારે પાંડવો તેમના વનવાસ દરમિયાન અહીં આવ્યા ત્યારે ભીમે હિડિમ્બાનો વ-ધ-ક-ર્યો. ભીમથી પ્રભાવિત થઈને હિડિમ્બાએ તેમની સાથે લગ્ન કર્યા. હિડિમ્બાએ ભીમના પુત્ર ઘટોત્કચને જન્મ આપ્યો, જે પાછળથી તે જંગલ વિસ્તારનો રાજા બન્યો. ઘટોત્કચ કુરુક્ષેત્રના યુદ્ધ દરમિયાન કર્ણ દ્વારા મા-ર્યો-ગ-યો હતો. બાદમાં હિડિમ્બા આ સ્થળે આવ્યા અને આશ્રય લીધો અને તપસ્યા કરીને દેવત્વ પ્રાપ્ત કર્યું.
આવું છે મંદિરનું સ્વરૂપ : આ હિડિમ્બા મંદિર પણ એક સમયે ગુફા મંદિર રહ્યું હશે, જેવી રીતે મોટાભાગના દેવી મંદિરો જે પહાડો પર છે. હાલનું હિડિમ્બા મંદિર એક ગુફાની આસપાસ બાંધવામાં આવ્યું છે.
આ મંદિરમાં કોઈ દેવીની મૂર્તિ સ્થાપિત નથી, પરંતુ હિડિમ્બા દેવી મંદિરમાં હિડિમ્બા દેવીના ચરણોની પૂજા કરવામાં આવે છે. મંદિરના પ્રવેશદ્વાર પાસે લાકડાની તકતી પર લખેલા શિલાલેખ મુજબ વર્તમાન મંદિર 1553 માં રાજા બહાદુર સિંહ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું.
આ મંદિરની રચના વાસ્તુકળાની ઠેઠ કાઠકોણી શૈલીમાં કરવામાં આવી છે, જે પર્વતીય વિસ્તારોની પ્રચલિત શૈલી છે. મંદિરનું નિર્માણ કરવા માટે અનુક્રમે પથ્થર અને લાકડાના સ્તરોને અદલાબદલી કરીને લગાવવામાં આવ્યા છે. મંદિરની છત ત્રણ સ્તરોની છે અને તેની ટોચ પર પિત્તળ ધાતુનું બનેલું શિખર છે.
કેવી રીતે પહોંચવું? કુલ્લુ અને મનાલી બંને સ્થળ નેશનલ હાઈવે નંબર 21 પર છે. અહીંની નિયમિત બસ સેવાઓ કુલ્લુ અને મનાલીને હિમાચલ પ્રદેશ અને પડોશી રાજ્યોના મોટા ભાગના મહત્વના સ્થળો સાથે જોડે છે. દિલ્હીથી મનાલીનું રોડ માર્ગેનું અંતર 570 કિમી છે અને શિમલાથી તે 280 કિમી છે. વોલ્વો નાઈટબસ દિલ્હીથી 14 કલાકમાં મનાલી પહોંચાડે છે. તમે તમારી અનુકૂળતા મુજબ બસ દ્વારા અહીં આવી શકો છો.
આ માહિતી એશિયા નેટ ન્યુઝ અને અન્ય નેશનલ ન્યુઝ એજન્સીઓના ન્યુઝ આર્ટિકલ માંથી સંપાદન કરી લીધેલ છે.
